3 Bài học khởi nghiệp và đổi đời từ Trung Nguyên

“Trung Nguyên trở thành một trong những thương hiệu được người Việt yêu nhất. Đây là một trong rất ít thương hiệu Việt Nam tạo ra nhiều cung bậc cảm xúc cho người tiêu dùng.”

Trong một bài viết trên tạp chí Financial Times, Giáo sư Morgen Witzel của trường đại học Exeter tại Anh có nhận xét rằng: “Doanh nhân Đặng Lê Nguyên Vũ tin rằng, người Việt có thể sản xuất được những loại cà phê sành điệu, chất lượng cao và giá cả hợp lý. Thế là vào những năm 1990, nhãn hiệu Trung Nguyên ra đời với một nhà máy và một chuỗi quán cà phê. Đưa ngành cà phê Việt Nam vượt ra khỏi mặc cảm là cà phê chất lượng thấp, giá rẻ”.

Quá trình phát triển của thương hiệu Trung Nguyên đã gợi ý nhiều bài học về khởi nghiệp, trong đó tiêu biểu là 3 bài học thú vị sau:

Bài học đầu tiên là nghĩ lớn và dũng cảm theo đuổi con đường mới.

Xây dựng một thương hiệu cao cấp trong thị trường đang phát triển dường như là một sự trái ngược. Nhưng Trung Nguyên đã làm được việc này.

Vào những năm 90, tại thị trường đang phát triển của Việt Nam, thu nhập bình quân đầu người mới chỉ 250 USD (Theo Ngân hàng thế giới vào năm 2013 là 1.910 USD). Tuy nhiên, Trung Nguyên đã chọn chiến lược phát triển thương hiệu cao cấp với mong muốn thu hút thị trường trong nước cũng như xuất khẩu.

Để làm được điều này, trước tiên Trung Nguyên cần phải thuyết phục người tiêu dùng nội địa sử dụng sản phẩm cao cấp, cũng như thuyết phục thị trường quốc tế rằng Việt Nam có thể sản xuất những loại cà phê cao cấp và chất lượng không thua kém “các tay chơi lớn.”

Làm thế nào để chinh phục thị trường với một hệ thống phân phối nội địa kém hiệu quả như lúc bấy giờ? Ông chủ hãng cà phê lúc ấy đã có câu trả lời, thiết lập một hệ thống quán cà phê có kiểu mẫu một phần tương tự như Starbucks, nơi có thể giới thiệu và bán cà phê cho người tiêu dùng.

Kế hoạch xây dựng thương hiệu cũng đã được chuẩn bị chu đáo. Cạnh tranh trực tiếp với các nhãn hiệu đa quốc gia lúc đó như Nescafe, và định vị nhãn hiệu như một phần văn hóa truyền thống của Việt Nam.

Ngày nay, có rất nhiều thương hiệu cà phê sành điệu tại thị trường Việt Nam, nhưng ai cũng nhớ hình ảnh người tiên phong này.

Trong cuốn sách “My Vison”, Quốc vương Mohammed bin Rashid Al Maktoum của Dubai,  đã khuyên doanh nhân đất nước mình rằng : “Mặc dù chúng ta đang sống trong một xã hội văn minh, nhưng thế giới kinh doanh vẫn như trong rừng thẳm. Có những doanh nhân thành đạt bằng cách hoãn binh và đợi cho tới khi có cơ hội để thể hiện. Nhưng đa phần các sự nghiệp lớn được tạo dựng với tinh thần tiên phong. Khi bạn đã từng tiên phong một lần thì phải tiên phong thêm một lần nữa. Vì để đảm bảo thành công, bạn phải tham gia cuộc đua và phải chiến thắng. Suy cho cùng, sẽ chẳng có ai nhớ người về nhì – dù kẻ về nhì đó là người chinh phục đỉnh Everest hay đặt chân lên mặt trăng.”

Bài học thứ hai là chọn đối thủ lớn và cam kết ganh đua.

Rất nhiều doanh nhân trẻ khi khởi nghiệp đặt ra những mục tiêu khiêm tốn cho chính mình và doanh nghiệp. Điều đó cũng tốt, vì những mục tiêu khả thi sẽ giúp doanh nghiệp mới bảo toàn vốn và phát triển một cách an toàn.

Điều đặc biệt có thể thấy từ Trung Nguyên là luôn chọn những đối thủ lớn hơn mình rất nhiều để tuyên bố cạnh tranh, như Nescafe, Vinacafe, rồi Starbucks. Và kết quả là thị trường cà phê hòa tan Việt Nam được chia thành thế chân vạc rõ rệt. “Cuộc chiến” cũng đang diễn tiến thú vị và bất phân thắng bại.

Michael Dell, người sáng lập tập đoàn Dell từng phát biểu: ”Khi chọn đối thủ lớn, tuyên bố cạnh tranh với lòng tự trọng sẽ giúp bạn luôn suy tư và tìm ra chiến lược tối ưu”.

Có thể không nhất thiết lúc nào cũng phải chọn đối thủ lớn để quyết tranh, nhưng điều này nói lên tinh thần lãnh đạo doanh nghiệp vượt qua mặc cảm, hiểu thật rõ chiến lược cần thực hiện để thay đổi thân phận, phá vỡ trật tự hiện có để vươn lên dẫn đầu.

Dan Senor và Saul Sing cũng đã viết trong cuốn sách “Quốc gia khởi nghiệp”: “Những tổ chức lớn, dù là quân đội hay tập đoàn, cần thường xuyên cảnh giác với thái độ khúm núm và thói tư duy bầy đàn, nếu không, có nguy cơ lao vào những sai lầm nghiêm trọng. Tinh thần khởi nghiệp được sản sinh khi con người dám vượt qua các rào cản, đảo ngược mọi quy phạm xã hội, và tung hoành trong một nền kinh tế tự do thương mại, tất cả nhằm thúc đẩy những ý tưởng cấp tiến.”

Bài học thứ ba là khác biệt, ẩn dụ và lòng trung thành.

Nếu bạn hỏi “Thương hiệu cà phê nào gắn liền với hai chữ “khác biệt”?”, câu trả lời dễ dàng nhận được là “Trung Nguyên.”

Trung Nguyên đã thành công khi đưa giá trị và văn hóa quốc gia vào sản phẩm, vào thương hiệu, đã thật sự thu hút tầng lớp trung lưu, và thay đổi thị trường cà phê Việt Nam.

Khác với nhiều thương hiệu khác chỉ xoay quanh chiến lược tạo cảm xúc hằng ngày cho người tiêu dùng. Trung Nguyên đưa vào thương hiệu những cảm xúc trách nhiệm xã hội, trách nhiệm quốc gia một cách đậm nét như một lời cam kết và luôn tạo nên tính thời sự cho thị trường.

Những thông tin liên quan Trung Nguyên luôn được người tiêu dùng chú ý và truyền miệng một cách rất nhanh chóng. Xét ở nhiều góc độ khác nhau, điều này cho thấy thương hiệu Trung Nguyên có ý nghĩa với rất nhiều người.

Guy Kawasaki, đã viết trong cuốn sách nổi tiếng có tựa đề Khởi Thuật rằng: “Rất nhiều người khi lập ra công ty thì nghĩ ngay đến lợi nhuận, họ sẽ đạt được điều đó nhưng chỉ sẽ là lợi nhuận ngắn hạn. Hãy tạo ý nghĩa cho công ty bạn, ý nghĩa với chính bạn và với người tiêu dùng”.

Ý nghĩa ở đây không nói đến tiền, quyền lực hay uy tín. Đó cũng không phải là tạo ra một nơi làm việc tốt đẹp. Đó là tạo ra một mục tiêu, động lực, hình ảnh mà chính bản thân mình, cộng sự của mình, cũng như khách hàng của mình cùng có cảm xúc, cùng ủng hộ, cùng xây dựng. Điều đó sẽ giúp chúng ta vượt qua mọi khó khăn và chiến thắng. Khi khách hàng và tất cả các bên liên quan khác cùng tập trung xung quanh doanh nghiệp như một “đội thập tự chinh”, bạn có thể đánh bật nhiều đối thủ ra khỏi thị trường, đây là lợi nhuận to lớn và dài hạn, Guy Kawasaki viết trong sách.

Cho dù nhiều thương hiệu nước ngoài đang cố gắng bức phá, cố chiếm cho bằng được thị phần, nhưng vẫn hy vọng Trung Nguyên tiếp tục đứng vững với ý nghĩa thương hiệu của nó, đó là chất xúc tác cho tinh thần khởi nghiệp, đó là trách nhiệm của một thương hiệu quốc gia. Chương trình 100 triệu cuốn sách của Trung Nguyên một lần nữa khẳng định tâm và tầm của một doanh nghiệp. Đó không chỉ là kinh doanh đơn thuần. Đó là kinh doanh có khát vọng.”

Nguồn KeHoachViet tổng hợp