Phong trào nông nghiệp sạch – Đưa tri thức vào nông nghiệp

Tại các quốc gia phát triển và có trình độ chuyên môn hóa cao như Mỹ, 99% dân số sống và làm việc đủ ngành nghề không liên quan đến lĩnh vực nông nghiệp và 80,7% dân số tập trung ở các đô thị. Việc làm nông được giao khoán hoàn toàn cho 1% dân số ở nông thôn và vùng ven đô. Nông dân Mỹ không chỉ đảm bảo lương thực trong nước mà còn xuất khẩu một lượng lớn nông sản ra thị trường thế giới trị giá 129,7 tỉ USD vào năm 2016. Các hộ nông dân Mỹ có thu nhập trung bình khoảng 81.637 USD, tương đương 1,6 tỉ đồng mỗi năm. Để sản xuất được khối lượng sản phẩm lớn, đồng nhất về phẩm chất, thu hoạch và tung ra thị trường đúng thời điểm được giá…, hoạt động sản xuất nông nghiệp ở Mỹ luôn được chuyên môn hóa cao độ.

Tương tự Mỹ, các đô thị VN có mức độ bê tông hóa cao, diện tích đất canh tác trong đô thị là rất thấp. Việc canh tác trong đô thị, không như mọi người lầm tưởng, dù có tự động hóa cách mấy thì vẫn chỉ dành cho những người có thời gian hoặc chuyên gia với các công cụ chuyên dụng. Xu hướng chuyên môn hóa trong nông nghiệp là rõ ràng, câu hỏi là tại sao nông dân mình không chuyên môn hóa được như nông dân Mỹ?

Mô hình canh tác gần gũi với tự nhiên đang ngày càng được quan tâm là mô hình canh tác hữu cơ (organic). Khi áp dụng ở các nước phương Tây, phương pháp này tốn công lao động, năng suất thấp dẫn đến giá thành nông sản hữu cơ cao và không dành cho giới bình dân. Doanh thu từ sản phẩm hữu cơ do đó chỉ chiếm 4% tổng doanh thu từ thực phẩm ở Mỹ. Còn lại là các sản phẩm có nguồn gốc từ phương pháp canh tác truyền thống (conventional). Cả hai phương pháp canh tác, dù là hữu cơ hay truyền thống đều là những phương pháp canh tác trên quy mô vừa và lớn, có sự can thiệp và phá vỡ cân bằng sinh thái ở mức độ nhất định.

Chính vì sự mất cân bằng này, các khu vực canh tác nông nghiệp thường xuyên bị tấn công bởi nhiều yếu tố tự nhiên như nấm, vi khuẩn, vi rút, côn trùng, tuyến trùng, cỏ dại… Các tác nhân sinh học này đặc biệt nghiêm trọng trong điều kiện khí hậu VN. Để kiểm soát tình hình trước hàng trăm mối đe dọa sinh học, vật lý, hóa học…, ở các nền nông nghiệp phát triển thường phải được trang bị nhiều kiến thức và được hỗ trợ thường xuyên bởi các hội đoàn cũng như chuyên gia từ trường đại học trong vùng.